Στη σύγχρονη εποχή πολλοί άνθρωποι προσανατολίζονται στις παραδοσιακές πολεμικές τέχνες συμπεριλαμβανομένου και του Σαολίν Κουνγκ Φου με μοναδικό σκοπό τα μαθήματα αυτοάμυνας. Υπάρχουν τρεις κατηγορίες μαθητών: Αυτοί που θα δουν τις φόρμες του Σαολίν σαν μια όμορφη χορογραφία και δεν θα ανακαλύψουν τις μαχητικές εφαρμογές σε αυτήν οπότε πιθανά θα απογοητευτούν, αυτοί που περιμένουν ότι μαθαίνοντας κάποιες μαγικές κινήσεις θα καταφέρουν να αφοπλίσουν ένα αντίπαλο σαν σκηνή από ταινία του Hollywood και αυτοί μοιραία θα απογοητευτούν και αυτοί που τελικά θα καταλάβουν ότι ο δρόμος για τις μαχητικές εφαρμογές του Σαολίν Κουνγκ Φου είναι δύσκολος και απαιτεί αφοσίωση και συνεχή εξάσκηση και αυτοι οι τελευταίαι δεν θα απογοητευτούν.
Η εκπαίδευση στο Σαολίν Κουνγκ Φου έχει μια συγκεκριμένη σειρά και βήματα που πρέπει να ακολουθήσει ένας ασκούμενος. Το πρώτο βήμα είναι η εκμάθηση μίας φόρμας (套路 - Tàolù - Τάολου). Η εκμάθηση της φόρμας απαιτεί συνέπεια και κυρίως ακρίβεια. Ο δάσκαλος πολλές φορές θα επιμείνει σε συγκεκριμένες θέσεις που πρέπει να έχουν τα πόδια, τα χέρια και η αλληλουχία κινήσεων. Η εκμάθηση γίνεται κίνηση – κίνηση και ο μαθητής σε αυτήν την διαδικασία δεν καταλαβαίνει τι ακριβώς μαθαίνει, αλλά έχοντας εμπιστοσύνη στον δάσκαλο, προσκόλληση στην ακριβή τοποθέτηση του σώματος και υπομονή και επιμονή προχωράει αργά και σταθερά στην εκμάθηση των κινήσεων.
Το δεύτερο βήμα είναι η συνεχής επανάληψη και εξάσκηση μέχρι να «ωριμάσει» η κίνηση και να εκτελείται αβίαστα, καθώς, επίσης, και η βελτίωση της τεχνικής και η προσθήκη δύναμης στην εκτέλεση των κινήσεων. Σε αυτό το σημείο ο μαθητής αρχίζει να ανακαλύπτει τις μαχητικές εφαρμογές της φόρμας και τις δυσκολίες που ένας απλός θεατής δεν θα καταλάβει ποτέ. Τώρα μπορεί να αρχίσει να φαντάζεται τον αντίπαλο και να κατανοεί την σημασία της ακρίβειας για την οποία αφιέρωσε τον χρόνο του στην αρχή της εξάσκησής του. Τώρα θα καταλάβει ότι τέλεια κίνηση χωρίς δύναμη ή έκρηξη ή τεχνική δεν θα έχει κανένα αποτέλεσμα εκτός της εκτέλεσης μιας απλής χορογραφίας.
Το τελευταίο κομμάτι είναι αυτό που έρχεται να σφραγίσει την ολοκλήρωση της εκμάθησης. Κλειδώματα - Αρπαγές (擒拿 - Qín Ná - Τσιν Να) καθώς και κινεζική πυγμαχία (散打 - Sàn Dǎ - Σάντα), με τεχνικές μέσα από τις κινήσεις των παραδοσιακών φορμών.
Έτσι λοιπόν ένας μαθητής εκπαιδεύεται ουσιαστικά στην αυτοάμυνα. Δεν μαθαίνει ένα μεμονωμένο λάκτισμα ως αντίδραση σε μία συγκεκριμένη κίνηση ενός πιθανού αντιπάλου, γιατί ένας πραγματικός αντίπαλος είναι απρόβλεπτος! Η ουσιαστική εξάσκηση στην αυτοάμυνα έχει σαν αποτέλεσμα ο ασκούμενος να επιλέξει αβίαστα και χωρίς δεύτερη σκέψη μια συγκεκριμένη αντίδραση, (διαλέγοντας ένα ταιριαστό κομμάτι από τις παραδοσιακές φόρμες που έχει εξασκηθεί) .Τότε μόνο έχει πιθανότητα να αντιδράσει πραγματικά και μάλιστα η αντίδρασή του να είναι αποτελεσματική. Για αυτό είναι ουσιώδους σημασίας η συνεχή αποτελεσματική (με δύναμη και τεχνική) επανάληψη των αλληλουχιών από τις παραδοσιακές φόρμες και η ενσωμάτωση τους σε λαβές, ρίψεις , γροθιές και λακτίσματα.
Αυτή είναι η διαδικασία εκμάθησης των μαχητικών εφαρμογών και της αυτοάμυνας στο παραδοσιακό Σαολίν Κουνγ Φου και μέσω αυτής της διαδικασίας η αυτοάμυνα, παίρνει και μία επιπλέον διάσταση: δεν είναι μόνο η προστασία του εαυτού μας απέναντι σε μία φυσική επίθεση αλλά και απέναντι σε μία ψυχολογική επίθεση , σε μία ψύχραιμη απόφαση σε μια εκρηκτική κατάσταση …