“Σε κάθε άνθρωπο κοιμάται ένα τέρας που ξυπνάει αν του βάλεις ένα σπαθί στα χέρια.”
Κατά την Εποχή της Άνοιξης και του Φθινοπώρου (春秋時代 - Chūn Qiū Shí Dài - Τσουέν Τσιό Σι Τάι, 722 - 481 π.Χ.), το φεουδαρχικό σύστημα παρήκμασε και η κεντρική εξουσία άρχισε να καταρρέει. Απότοκο των ταραγμένων ετών υπήρξε η ανάπτυξη ποικίλων φιλοσοφιών. Αναπτύχθηκε ο ταοϊσμός και ο κομφουκιανισμός. Γράφτηκε το Τάο Τε Τσινγκ (道德經 - Dào Dé Jīng), το οποίο υπερασπίζεται την ισορροπημένη ζωή που βρίσκεται σε αρμονία με τη φύση και λέγεται ότι είναι βασισμένο στις ιδέες του Λάο Τσε (老子 - Lǎo Zǐ) και του μαθητή του Τζουάνγκ Τζόου (庄周 - Zhuāng Zhōu).
Στο βιβλίο «Ανάλεκτα» (論語 - Lún Yǔ - Λουέν Γιού) αναφέρεται ως τεχνική μάχης της εποχής το Σιανγκ Μπο (Xiāng Bó) που αποτελείται από χτυπήματα, αρπαγές και πάλη. Όμως το έτος 521 π.Χ. εξελίχθηκε σημαντικά η τεχνική του σπαθιού, το οποίο έγινε ένα σημαντικό όπλο. Εκείνη την εποχή το μήκος ενός σπαθιού ήταν μόνο μισό μέτρο. Στη συνέχεια, στο κρατίδιο Τσου (楚國 - Chǔ) της περιόδου της δυναστείας Τζόου (周 - Zhōu), ανακάλυψαν την κατασκευή χάλυβα κι έτσι κατασκευάστηκαν μακρύτερα ξίφη. Τα μακρύτερα ξίφη υιοθετήθηκαν ευρέως στον πόλεμο και πολλοί άνθρωποι εξειδικεύτηκαν στη χρήση τους, ιδίως στα βασίλεια Γου (吳 - Wú) και Γιουέ (越 - Yuè). Ο ίδιος ο βασιλιάς είχε ένα ζευγάρι ειδικά σφυρηλατημένων σπαθιών που θεωρούνται θρυλικά μέχρι σήμερα: ένα αρσενικό σπαθί που ονομάζεται Γκαν Τζιάνγκ (干將 -Gān Jiàng)και ένα θηλυκό σπαθί που ονομάζεται Μο Γιέ (莫邪 -Mò Yé).
Περίπου το 496 π.Χ. ένας από τους καλύτερους μαχητές στο σπαθί της αρχαίας Κίνας ήταν μια γυναίκα με το όνομα Γιουέ Νιό (越女 -Yuè Nǚ), γνωστή και ως «Kόρη του Γιουέ» (越 - Yuè - βασίλειο). Οι θεωρίες και οι τεχνικές μάχης της, τις οποίες κατέγραψε για τον βασιλιά Γκόου Τζιέν (勾踐 - Gōu Jiàn) του Γιουέ, είχαν ως βάση τη «Θεωρία της αρμονίας και της εξισορρόπησης» και αποτέλεσαν άλλη μία σημαντική επιρροή στη θεωρία για το Γου Σου (武術 - Wǔ Shù). Η Γιουέ Νί συμβούλευε να έχεις ηρεμία και λιτότητα στην εμφάνιση, αλλά συγχρόνως να μάχεσαι σαν τίγρη αντιδρώντας αρκετά γρήγορα και ενώνοντας το πνεύμα, τη μορφή και την πρόθεση. Είχε αναγνωριστεί για τις ικανότητές της σε όλη την αρχαία Κίνα και ήταν πολύ σεβαστή απ' όλους.
Οι κυκλικές κινήσεις των ξιφών θεωρήθηκε ότι έφερναν τον άνθρωπο σε αρμονία με τους φυσικούς κύκλους του σύμπαντος (αστέρια, εποχές, νερό, γέννηση, θάνατος κ.λπ.). Η εκπαίδευση σπαθιού θεωρήθηκε από κάποιους ως μέθοδος πνευματικής καλλιέργειας. Oι έννοιες του Γιν και του Γιάνγκ θεωρήθηκε πως χρειάζονταν στη μελέτη του ξίφους και πως η ξιφομαχία εν συνεχεία θα μπορούσε να φωτίσει τις κοσμολογικές αρχές. Το πρώτο είναι αρκετά εύκολο να το κατανοήσει κανείς. Το δεύτερο, όμως, η πολεμική τεχνική και εξάσκηση ως βοηθός για την κατανόηση του κόσμου, είναι μια πολύ βαθιά έννοια. Στην έννοια αυτή στηρίζεται όλο το Σαολίν Κουνγκ Φου και η κατανόηση της εξηγεί, γιατί το Σαολίν Κουνγκ Φου αποτελεί τρόπο ζωής και όχι απλά μια πολεμική τέχνη.
Όταν οι φιλόσοφοι άρχισαν να βλέπουν τον πόλεμο ως στοιχείο της ζωής, όχι ενάντια σε θνητούς εχθρούς, αλλά σε αθάνατους, τόσο έξω όσο και μέσα στο ανθρώπινο σώμα, τα σπαθιά θεωρήθηκαν ενσαρκώσεις δράκων. Η σφυρηλάτηση μιας λεπίδας διεξαγόταν σύμφωνα με περίπλοκους τελετουργικούς κανόνες που μοιάζουν με εκείνους που περιβάλλουν την παρασκευή ελιξίριων.
Μέχρι σήμερα οι χοροί σπαθιών αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο της ταοϊστικής τελετουργίας. Ο χορός του ξίφους ακολουθεί μια λεπτή προκαθορισμένη χορογραφία, η οποία συσχετίζει τα βήματα με κοσμικές δυνάμεις:
«Κρατώ το πολύτιμο σπαθί μου, το όνομα είναι η Πηγή του Δράκου.
Αστράφτει καθώς το γυρίζω και φωτίζει τους Εννέα Ουρανούς.
Έρχεται μέσα από το Μεγάλο Κενό σαν τον βρυχηθμό μιας τίγρης.
Ήλιος και φεγγάρι, άνεμοι και σύννεφα εμφανίζονται στις δύο πλευρές του.
Όταν οι απλοί θνητοί το βλέπουν, οι καταστροφές εξαφανίζονται.
Όταν ακούγεται, διεστραμμένοι δαίμονες κατεβαίνουν στις Εννέα Πηγές».
Η συμβολική σημασία του σπαθιού και η ιδιαίτερη σχέση του με τον άνθρωπο κορυφώνεται με τη θεώρηση ότι μπορεί να υποκαταστήσει τον άνθρωπο στον τάφο του(!). Ενώ το σπαθί παραμένει ενταφιασμένο, το σώμα απελευθερώνεται στην αθανασία:
«Μαζί σου αντικαθιστώ το σώμα μου, ώστε το σώμα μου να είναι αόρατο. Θα κρύψω τον εαυτό μου, εσύ θα μπεις στον τάφο μου!»